گفتمان مناظره ای بررسی ساز و کارها و ساختار گفتمانی مناظره (یک تحقیق کاربردی)

پژوهش حاضر با بهره گرفتن از الگوی سه لایه ای فرکلاف و روش زبان شناسی نقش گرای هلیدی در صدد بر آمد تا با توصیف، تفسیر و تبیین ساختار زبانی و سازو کارهای گفتمانی مناظره های تلویزیونی دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد 1388 روابط متقابل میان ساختار های زبانی و سازو کارهای گفتمانی این مناظره ها رانشان دهد. از این رو، طیفی از عمده ترین مفاهیم صورت بندی شده ی گفتمانی و عبارات و متون ساخت مند و ساز و کارهای گفتمانی ایدئولوژیک در بافت گفتمانی این مناظره ها با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی به شیوه ای تطبیقی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داده است که چگونه گفتمان ایدئولوژیکی به عنوان وسیله ای برای موفقیت، پیروزی و تسلطِ گروهی بر گروه دیگر شکل می گیرد و چگونه می توان روابط قدرت پنهان و فرایندهای ایدئولوژیک موجود در متون زبانی را متبلور ساخت. قراین موجود نشان داده است که در این مبارات گفتمانی هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری در برنامه ای از پیش طراحی شده و گاه خلاقانه و در فرایندی تعاملی یا تقابلی با استفاده از فرصت برابر و قدرت نامتقارن و بهره گیری از گفتمان ایدئولوژیک و با تکیه برخلاقیت های فردی و قدرت گفتمانی خود با گزینش جهت دار واژگان، نحو و ساز و کارهای استراتژیک زبانی کوشیدند با نفوذ در افکار و احساسات مخاطبان خود و جهت دهی ترجیحات آنان، تسلط به ظاهر هژمونیک خود را حفظ یا در باز تولید قدرت از دست داده ی خود کوشیده، در بدنه ی قدرت و حاکمیت راه یابند. این مطالعات همچنان نشان می دهد که مناظره های تلویزیونی دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد 1388 با موضوع محوری «مدیریت قوه ی مجریه» دارای ماهیتی گفتمانی، مبتنی بر اصل گفت و گو و برخاسته از گفتمان انقلاب اسلامی و بازخوانی دوباره ی کتاب قطور مدیریت مردم سالار دینی در نظام جمهوری اسلامی ایران بود که به رغم استفاده ی ابزاری و گاه خلاف اخلاق انتخاباتی از ساختار و ساز و کارهای زبانی، از پویایی، بهسازی و نوزایی«گفتمان انقلاب اسلامی» و تغییر یا تعدیل در حوزه ی مناسبات قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران خبر می داد.